Διαζύγιο, διατροφή και επιμέλεια ανηλίκων

Το δικηγορικό γραφείο της κας Κασάτκινα-Κούσκου Σβετλάνας, παρέχει νομική υποστήριξη και αναλαμβάνει υποθέσεις οικογενειακού δικαίου, που αφορούν τη λύση του πολιτικού ή θρησκευτικού γάμου και μετά από αυτή τη χορήγηση διατροφής, τη ρύθμιση της επιμέλειας των ανηλίκων τέκνων και της επικοινωνίας τους με τους γονείς. Πιο συγκεκριμένα:

ΤΟ ΔΙΑΖΥΓΙΟ

Στη σύγχρονη κοινωνία οι έντονοι ρυθμοί ζωής, οι απαιτήσεις της καθημερινότητας αλλά και οι επαγγελματικές και οικονομικές υποχρεώσεις, είναι μερικοί μόνο από τους παράγοντες που αποξενώνουν τους ανθρώπους και επιφέρουν ρήξεις στις σχέσεις των ζευγαριών με αποτέλεσμα τελικά τον πνευματικό και φυσικό χωρισμό τους. Σύμφωνα με το άρθρο 1438 του Αστικού Κώδικα, ο γάμος λύεται με δικαστική απόφαση. Για το λόγο αυτό, η συνδρομή του δικηγόρου είναι καθοριστική για την έκβαση ενός διαζυγίου, καθώς είναι εκείνος που θα βοηθήσει στη λήψη των σωστών αποφάσεων βάσει συνθηκών και θα εκπροσωπήσει τα συμφέροντά σας ενώπιον του Δικαστηρίου, αλλά και εκτός αυτού.

Τα είδη του διαζυγίου είναι δύο:

α) Το κατ’ αντιδικία και

β) Το συναινετικό.

Α. ΚΑΤ’ ΑΝΤΙΔΙΚΙΑ ΔΙΑΖΥΓΙΟ

Για διάφορους προσωπικούς λόγους οι σχέσεις μεταξύ των συζύγων κλονίζονται έντονα με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η κοινή τους συμφωνία για την λύση του γάμου τους και τη ρύθμιση των επιμέρους ζητημάτων. Σε αυτή την περίπτωση, η αντιδικία είναι αναπόφευκτη, αφού αποτελεί το μοναδικό τρόπο για να κηρυχθεί η λύση του γάμου.

Πιο συγκεκριμένα, το διαζύγιο στις περιπτώσεις διαφωνίας των μερών μπορεί να ζητηθεί από καθένα από τους δύο συζύγους όταν οι μεταξύ τους σχέσεις έχουν κλονισθεί τόσο ισχυρά, ώστε βάσιμα η εξακολούθηση της έγγαμης σχέσης να είναι αφόρητη για τον ενάγοντα. Ο κλονισμός, μάλιστα μπορεί να έχει προκληθεί είτε από τον εναγόμενο είτε και από τους δύο συζύγους.

Ο νόμος αναφέρει περιοριστικά λόγους, δυνάμει των οποίων τεκμαίρεται ο κλονισμός του γάμου, με την προϋπόθεση βέβαια ότι ο άλλος σύζυγος δεν αποδείξει το αντίθετο. Οι λόγοι αυτοί είναι οι ακόλουθοι: η διγαμία, η μοιχεία , η εγκατάλειψη, η επιβουλή ζωής και η άσκηση ενδοοικογενειακής βίας.

Ακόμη, το διαζύγιο με αντιδικία μπορεί να ζητηθεί και στην περίπτωση που οι σύζυγοι  βρίσκονται σε διάσταση συνεχώς για τουλάχιστον δύο χρόνια (γνωστό και ως αυτόματο διαζύγιο). Ο συγκεκριμένος λόγος συνιστά αμάχητο τεκμήριο κλονισμού του  γάμου και μπορεί να ζητηθεί και από τον σύζυγο που τον προκάλεσε. Μάλιστα, η συμπλήρωση της ανωτέρω διετίας δεν εμποδίζεται από μικρές διακοπές που έγιναν ως προσπάθεια αποκατάστασης των σχέσεων των συζύγων.

Αρμόδιο δικαστήριο για την εκδίκαση της αγωγής του διαζυγίου είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο, στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται ο τόπος κατοικίας του εναγόμενου συζύγου ή στη περιφέρεια του οποίου βρισκόταν η τελευταία κοινή διαμονή των δύο συζύγων κατά την ειδική διαδικασία των γαμικών διαφορών.

B. ΣΥΝΑΙΝΕΤΙΚΟ ΔΙΑΖΥΓΙΟ

Ωστόσο, είναι πολλές οι φορές που αμφότεροι οι σύζυγοι επιθυμούν τη λύση του γάμου τους και συμφωνούν για τη ρύθμιση των μετέπειτα καταστάσεων. Σε αυτή την περίπτωση, ακολουθείται ο δρόμος του συναινετικού διαζυγίου.

Πιο συγκεκριμένα, οι σύζυγοι μπορούν με έγγραφη συμφωνία να λύσουν το γάμο τους, εφόσον αυτός έχει διαρκέσει τουλάχιστον έξι μήνες πριν την κατάρτιση της. Εάν υπάρχουν ανήλικα τέκνα, προκειμένου να λυθεί ο γάμος πρέπει επιπλέον η ανωτέρω συμφωνία να συνοδεύεται με άλλη έγγραφη συμφωνία των συζύγων που να που να ρυθμίζει την επιμέλεια των τέκνων και την επικοινωνία με αυτά (προαιρετικά πλέον και τη διατροφή τους). Τα ανωτέρω ιδιωτικά συμφωνητικά υποβάλλονται με κοινή αίτηση των συζύγων που δικάζεται μετά από διάστημα περίπου 3 μηνών από την κατάθεση της  κατά την διαδικασία της εκουσίας δικαιοδοσίας, σε μία και μόνο συζήτηση.

Η απόφαση του δικαστηρίου που αφορά την επιμέλεια, επικοινωνία και διατροφή των ανήλικων τέκνων αποτελεί πλέον εκτελεστό τίτλο, δηλαδή έχει άμεση ισχύ δικαστικής απόφασης.

Αρμόδιο δικαστήριο για την εκδίκαση της αίτησης περί της έκδοσης συναινετικού διαζυγίου είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται ο τόπος της τελευταίας κοινής διαμονής των συζύγων ή στην περιφέρεια του οποίου κατοικεί ένας εκ των δυο συζύγων, κατά τη διαδικασία της εκουσίας δικαιοδοσίας.

ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

Ο Αστικός Κώδικας στο άρθρο 1485 προβλέπει ότι οι ανιόντες και οι κατιόντες έχουν αμοιβαία υποχρέωση διατροφής. Διατροφή είναι το σύνολο των υλικών αγαθών, τα οποία κρίνονται αναγκαία προκειμένου να καλυφθούν οι βιοτικές ανάγκες του ανθρώπου που αφορούν  τόσο την καθημερινή του διαβίωση όσο και τη μόρφωση ή την ψυχαγωγία του.

Σύμφωνα με το νόμο, δικαίωμα διατροφής έχει μόνο όποιος δεν μπορεί να διατρέφει τον εαυτό του από την περιουσία του ή από εργασία κατάλληλη για την ηλικία του , την κατάσταση της υγείας του και τις λοιπές βιοτικές τους συνθήκες ενόψει και των τυχόν αναγκών της εκπαίδευσής του. 

Μάλιστα, το μέτρο της διατροφής προσδιορίζεται με βάση τις ανάγκες του δικαιούχου, όπως αυτές προκύπτουν από τις συνθήκες της ζωής του (ανάλογη διατροφή).

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΕΚΝΩΝ

Ο νόμος έχει προβλέψει ειδικά για τα ανήλικα τέκνα, ότι και αν ακόμη έχουν περιουσία, έχουν δικαίωμα διατροφής από τους γονείς τους, εφόσον τα εισοδήματα της περιουσίας τους ή το προϊόν εργασίας τους δεν αρκούν για τη διατροφή τους.

Το ύψος της διατροφής του τέκνου θα εκτιμηθεί με γνώμονα τις ανάγκες του τέκνου,  αλλά και την οικονομική δυνατότητα των γονέων του. Η διατροφή του πρέπει να περιλαμβάνει τόσο τη συντήρησή του όσο και την ανατροφή, καθώς και την επαγγελματική και την εν γένει εκπαίδευσή του.

Ως προς το χρόνο καταβολής της διατροφής των τέκνων, αυτή, κατά πάγια νομολογία, καταβάλλεται μηνιαίως και καλύπτει την τροφή, την στέγη, το ηλεκτρικό ρεύμα, τα έξοδα θέρμανσης της κατοικίας του τέκνου, την ιατροφαρμακευτική περίθαλψή του, την ένδυση και υπόδησή του, τα έξοδα μεταφοράς, τα έξοδα επικοινωνίας, την ψυχαγωγία, τα έξοδα εκπαίδευσης ήτοι φροντιστήρια, αθλητικές δραστηριότητες, σχολικά έξοδα, καθώς και τα έξοδα που προκύπτουν λόγω πανεπιστημιακής εκπαίδευσης (όταν πρόκειται για ενήλικο τέκνο).

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΥΖΥΓΟΥ

Σύμφωνα με το νόμο, όσο διαρκεί ο έγγαμος βίος, οι σύζυγοι έχουν την υποχρέωση να συνεισφέρουν από κοινού, καθένας ανάλογα με τις δυνάμεις του, για την αντιμετώπιση των αναγκών της οικογένειας.

Στην περίπτωση, όμως, που ένας σύζυγος διέκοψε την έγγαμη συμβίωση για εύλογη αιτία, οφείλεται από τον άλλο σύζυγο διατροφή, η οποία πληρώνεται σε χρήμα και προκαταβάλλεται κάθε μήνα, μπορεί βέβαια να συμφωνηθεί μεταξύ των πρώην συζύγων και η εφάπαξ καταβολή της.

Άρα για την καταβολή διατροφής απαραίτητη προϋπόθεση είναι να έχει επέλθει διακοπή της συμβίωσης, πνευματική και σωματική. Η διακοπή δε αυτή, να έχει γίνει από εύλογη αιτία. Εύλογη αιτία είναι το γεγονός που κλονίζει τον γάμο και ο λόγος του διαζυγίου αλλά μπορεί να είναι και άλλα γεγονότα όπως είναι η χαρτοπαιξία, ο εθισμός στην χρήση ουσιών, η έλλειψη φροντίδας κ.λπ..

Η αξίωση διατροφής λόγω διαζυγίου μεταξύ των πρώην συζύγων οφείλεται υπό προϋποθέσεις και ρυθμίζεται από τα άρθρα 1442 επ. του Αστικού Κώδικα.

Πιο συγκεκριμένα, εφόσον ο ένας από τους πρώην συζύγους δεν μπορεί να εξασφαλίσει τη διατροφή του από τα εισοδήματά του ή από την περιουσία του, δικαιούται να ζητήσει διατροφή από τον άλλον εάν:

α) κατά την έκδοση του διαζυγίου ή κατά το τέλος των χρονικών περιόδων που προβλέπονται στις επόμενες περιπτώσεις βρίσκεται σε ηλικία ή σε κατάσταση υγείας που δεν επιτρέπει να αναγκαστεί να αρχίσει ή να συνεχίσει την άσκηση κατάλληλου επαγγέλματος, ώστε να εξασφαλίζει απ’ αυτό τη διατροφή του,

β) έχει την επιμέλεια ανήλικου τέκνου και γι’ αυτό το λόγο εμποδίζεται στην άσκηση κατάλληλου επαγγέλματος,

γ) δε βρίσκει σταθερή κατάλληλη εργασία ή χρειάζεται κάποια επαγγελματική εκπαίδευση, και στις δύο όμως περιπτώσεις για διάστημα που δεν μπορεί να ξεπεράσει τα τρία χρόνια από την έκδοση του διαζυγίου,

δ) σε κάθε άλλη περίπτωση, όπου η επιδίκαση διατροφής κατά την έκδοση του διαζυγίου επιβάλλεται από λόγους επιείκειας.

Το ύψος της διατροφής προσδιορίζεται ανάλογα με τις ανάγκες του συζύγου, την οικονομική του κατάσταση, τις συνθήκες που επικρατούν, την ύπαρξη ή όχι ανηλίκων τέκνων κ.λπ..

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΝΗΛΙΚΟΥ ΤΕΚΝΟΥ

Η επιμέλεια τέκνου αφορά ιδίως την ανατροφή, τη μόρφωση, τον εκπαίδευση, καθώς τον τόπο διαμονής του. Η επιμέλεια τέκνου είναι μέρος της γονικής μέριμνας. Μάλιστα, η γονική μέριμνα αποτελεί καθήκον και δικαίωμα και των δύο γονέων του, οι οποίοι οφείλουν να την ασκούν από κοινού. Η επιμέλεια του ανηλίκου τέκνου χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, καθώς αφορά ένα ευαίσθητο κομμάτι της ζωής του σχετικό με τις καθημερινές του ανάγκες, ενώ η περίοδος είναι καθοριστική και για το υπόλοιπο της ζωής του, αφού πρόκειται να διαμορφώσει το χαρακτήρα του και να αποκτήσει τα αναγκαία για το μέλλον του εφόδια. Έτσι, αμφότεροι οι γονείς οφείλουν να λαμβάνουν ορθές αποφάσεις για τα τέκνα τους, οι οποίες πρέπει να αποβλέπουν στο συμφέρον αυτού. Ένεκεν τούτου απαιτείται ευσυνειδησία και ωριμότητα από τον γονέα, χωρίς την εμπλοκή των προσωπικών παθών και του εγωισμού.

Σε περίπτωση διαφωνίας των γονέων του ανηλίκου τέκνου η γονική μέριμνα ανατίθεται από το Δικαστήριο με δικαστική απόφαση. Αρμόδιο δικαστήριο για να ρυθμίσει τα ζητήματα της επιμέλειας είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο.

Πιο συγκεκριμένα, όταν το ζευγάρι πρόκειται να λύσει το γάμο του με διαζύγιο ή όταν έχει διακοπεί η έγγαμη συμβίωση, η άσκηση της γονικής μέριμνας ρυθμίζεται από το Δικαστήριο. Η άσκηση της γονικής μέριμνας μπορεί να ανατεθεί στον έναν από τους δύο γονείς ή και σε τρίτον. Στην περίπτωση, δε, συμφωνίας των γονέων μπορεί να την αναθέσει και στους δύο γονείς από κοινού ορίζοντας συγχρόνως και τον τόπο διαμονής του τέκνου. Για τη λήψη της απόφασής του το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψη του τους έως τότε δεσμούς του τέκνου με τους γονείς του και τους αδελφούς του, καθώς και τις τυχόν συμφωνίες που έκαναν οι γονείς του τέκνου σχετικά με την επιμέλεια και τη διοίκηση της περιουσίας του. Βέβαια, για τη ρύθμιση και ανάθεση της γονικής μέριμνας και επιμέλειας του τέκνου το δικαστήριο διαπιστώνει τις ικανότητες των γονέων, το περιβάλλον που πρόκειται να μεγαλώσει το τέκνο, την εργασία του γονέα, την πνευματική  ανάπτυξη του κάθε γονέα αλλά και άλλους παράγοντες που αφορούν την ομαλή ανάπτυξη του τέκνου.

Μετά την έκδοση της σχετικής απόφασης, ο γονέας στον οποίο ανατέθηκε η επιμέλεια του τέκνου είναι αυτός που λαμβάνει τις αποφάσεις που αφορούν τα καθημερινά του θέματα και όχι εκείνα για τα οποία απαιτείται η συνδρομή και των δύο γονέων, όπως για παράδειγμα το όνομά του, το θρήσκευμά του κ.λπ..  

Σε κάθε περίπτωση, ο γονέας που δε διαμένει με το τέκνο έχει το δικαίωμα της ενημέρωσης για το πρόσωπο του ανηλίκου και την περιουσία του, καθώς και διατηρεί το δικαίωμα της προσωπικής επικοινωνίας με αυτό, η οποία επίσης ρυθμίζεται με δικαστική απόφαση.